داستان هایی که محورشان ” عشق ” است به معنای غالب امروزی و بر خلاف نام کتاب، قرار نیست خنده دار باشند … خنده دار که هیچ! اصلا قرار نیست حتّی لبخندی بر لب شما بنشاند. فاجعه هایی در روابط عاطفی انسان معاصر که در چهار داستان ، در کتاب ” عشق های خنده دار “، به مخاطب عرضه می شود : ” هیچکس نخواهد خندید ، بازی اتو استاپ ، مرده های قدیم باید برای مرده های جدید جا باز کنند ، ادوارد و خدا ” ؛ داستان هایی گاه با آدم هایی بی نام که می شود آنها را به همه جا تعمیم داد ، شاید یکی از آنها من باشم… تو … او… !
در آغاز کتاب در ” سخنی با خواننده ” ، به قلم ناشر ، می خوانیم : « کتاب ” عشق های خنده دار ” چهارمین کتاب میلان کوندرا نویسنده ی اهل چکسلواکی ” سابق ” است که به فارسی برگردانده و منتشر شده است . این کتاب نیز همچون ” شوخی ” در فاصله ی سالهای ۱۹۵۸ تا ۱۹۶۸ نوشته شده و یکی از آثار ادبی برگزیده ی نیمه ی دوم قرن بیستم به شمار می رود. وجه تمایز رمان ” شوخی ” ، مجموعه داستانهای ” عشقهای خنده دار ” و ” زندگی جای دیگریست ” با دیگر آثار کوندرا که بعدها نوشته شد ، در این است که این کتابها نه در تبعید که در وطن نوشته شده اند ……کوندرا درعشقهای خنده دارقهرمانانش را می کاود ،تحلیل می کند ، پوست می کَند و عریان در برابرخواننده قرار می دهدواین کار را با شفقت و مهربانی و بی هیچ داوری به انجام می رساند.قهرمانان بی نام عشقهای خنده دار(بیشتر شخصیّتهای داستانها نامی ندارند ) به طرزغم انگیزو در عین حال مضحک از شناخت واقعی یکدیگر و خلق رابطه ی عاطفی عاجزند . هرآنچه باید درونی و جانانه باشد،سطحی و پوشالی است. فرایندچنین بده بستانی از تمامی جنبه های متعالی مهرورزی و عشق تهی است و آنچه عشق نام گرفته ، مسخره و رقّتبار است .
کوندرا به ضعفهای انسان محکوم به زیستن در جامعه فاقد آزادی به دیده ی ترحم می نگرد : ” ما همواره در برابر نیروی قویتر ، ضعیف هستیم … »
حضور گاه و بیگاه کوندرا در داستان ها ، نه فقط به عنوان راوی ، بلکه به عنوان نویسنده ، شاید در نگاه نخست برخوردی بیرحمانه با شخصیّت ها و مخاطب به نظر آید ، امّا این حضور ـ برخلاف تئوری پردازی ها ـ گاه به دل می نشیند ؛ همان گونه که در دل داستان نشسته است : « آه ، خانم ها و آقایان ، آدمی که نمی تواند هیچ کس و هیچ چیز را جدّی بگیرد ، زندگی غم انگیزی دارد ! » ۱
” عشقهای خنده دار ” ، اثر میلان کوندرا ، توسّط فروغ پوریاوری ترجمه شده و چاپ سیزدهم آن در سال ۱۳۸۹ش، با طرح جلدی قابل تأمّل ، در۱۶۹ صفحه ، از سوی انتشارات روشنگران و مطالعات زنان ، منتشرشده است . به گفته ی ناشر ، از این مجموعه ، سه داستان به دلیل توصیف های صریح و بی پرده ی نویسنده ، حذف شده است ؛ به هرحال عشقهای خنده دار از آن دست کتاب ها است که می شود گفت : امیدواریم اهالی کتاب از دستش ندهند و یک پیشنهاد به کسانی که تفنّنی! به سراغ کتاب ها می روند : دومین داستان از این مجموعه ، یعنی ” بازی اتو استاپ ” را بخوانید حتما !
« نگاه کنید ! بله . ادوارد دارد لبخند می زند ! لبخند می زند ، و لبخندش شاد است …
لطفا او را با همین لبخند به ذهنتان بسپارید . » ۲
۱ ـ عشقهای خنده دار ، ص ۱۶۸ .
۲ ـ همان ، ص ۱۶۹ .
