عنوان یادداشت :

واکاوی  مجموعه ی  شعر «صدایی دیگر» : مجید فروتن

…من از تو آگاهی نمی خواهم  با تو می آموزم…

فروتن شاعری نمادگراست که در پی کشف و شهود و روابط و  عناصر شعری است؛او بیشتر ناخودآگاهش را  می نویسد.با عناصر زیست محیطی و مولفه های بومی ارجاع متنی دارد.شعری با حرکتهای عرضی  و سوبژکتیو و ذهنی  که و در باز آفرینی نوستالژیک آیینی، اسطوره گردانی ،رویکردهایی بومی و ایلیاتی ذهنی تثبیت شده دارد. با توجه به تاریخ «صدایی دیگر»از سال(۵۰تا۷۴)حداقل سه دهه شعر فروتن  را در بر می گیرد.

گاه با زبانی  سنگین و فاخر در ستایش و نیایش است؛ سوالهایی که بیشتر مفاهیم فلسفی و اجتماعی را می رساند.در شعر فروتن گاه  مصراعها همدیگر را توضیح می دهند.

«صدایی دیگر»ساختار ی سیستماتیک دارد،بارگه هایی از لحن معترض که در ساخت شکنی های  فرمیک شعری تصویری است، شعر ها پایان بندی قوی دارند؛گاه با  ترکیبهای استعاری،نمادهای پیچیده و صنعت پردازی  شعر مصنوعی جلوه می کنند، ساختار شعرها تک معنایی است،شعر طرح مسئله ایست که گرد محتوا می چرخد.شعری که محدودیت دارد…  فروتن  از پیشنهاد دهندگان فکر و اندیشه ای  بوده اند که  عناصر خاص را به خدمت گرفته اند. شعر از راه این فورمول ها به کشف قضایا منجر می شد.البته با توجه به روند تاریخ شعرها از نظر زمانی هیچ گونه تغییر و گسستی از منظر اجتماعی ، فرهنگی و ذهنی حاصل نشده با گذشت  چند دهه همان گرایشات زبانی گذشته را تحت حفظ می باشد.در واقع زبان شعرش تغییر محسوسی نکرده است. ذهنیت تغزلی فروتن با عینیت گرایی روبرواست؛که از منظر زیباشناختی قابل تاویل است؛او می کوشد به ماهیت شعر نزدیک شود، همان نوستالژیک آیینی  دهه  ی چهل و پنجاه  حس میشود.

شعر«صدایی دیگر» در موقعیتهای آرکائیک مانده و گاه از رنجهای اجتماعی می گوید؛که  ارجاع پذیر  و حاصل جریان سیاسی و اجتماعی است؛ گروهی که با گریز زدنهای تاریخی واسطوره ای فضای  مشترکی را بوجود آوردند.اما روح ساز کاری اجتماعی پیدا نکردند.با توسل به جهان بینی خاص  سعی در برجسته کردن زبان داشتند و  از جهت قالب، ساختارو  باز تاب درونی  یک پوسته تقلید ی بوجود آمد.

در «صدایی دیگر»تاثیر  ذهن و زبان آریاپور( دل چه پیر شود چه بمیرد) و چالنگی ( زتگوله تنبل)کاملا مشهود است؛گرچه ایجاز در شعر فروتن از دیگر عناصر شعری برجسته تر است. اما مضمون پردازی ها پر از اندوه فردیت و دردهای ملموس است. می خواهد به جوهر و ماهیت شعر نزدیک شود.از شیونی که از سنگها می گذرد تا از آن هزار حوری غمگین که به خواب می بیند؛ در این راستا از ترکیبات  توصیفی استفاده می کندکه همان پیچدگی ها و  ابهامات شعرهای دهه های پیشین را داردکه منجر به کلیشه سازی می شود. با همان غم خواهی و اندوه پرستی وجه اشتراکاتی با شاعران شعر موج ناب داردکه  در یک پرسه تاریخی به آن رسیدند:

ـ مرا به گیسو داری /وقتی نمی دانی/آنگاه که مرده ایم/ اندوه نیز مرده است…ص۵

ـ کسی چه می داند/ پرندگان در کجای شب پنهانند/و عشق/ رنگهای گوناگون دارد چون مرگ…ص۶۹

ـ هیچ کس  مرا ندید/که به استخوانهای مرده جان می دهم…ص۱۰۹

فروتن شاعری تجربه گراست؛ با ضرباهنگ های حسی –عاطفی و  لحن تغزلی و مونولوک گویی شعر را در تملک خود دارد:

ـ نشانی اگر دارم از توست/که می خواستمت/ وهیچ نیافتمت به سالهای دلم…ص۳۷

ـ همین که در گذرند/ستارگانی از آوازهام/ حنجرهام را/ با صداهای تازه خواهم داد…ص۱۰

زبان شعر «صدایی دیگر» فروتن ایماژیستی است،ایجاز را رعایت می کند،با این قضاوت ضمنی که کلمات ترسخورده اند، حسی که از راه شعر تر سیم می شود تنها برای تلقین حس است،یشتر مضمون پرزدازی می کند،با تکیه بر عادتهای آیینی و استفاده از دایره واژگانی خاص ساختاربومی به شعر می دهد.

فروتن در «صدایی دیگر»  به عرض شعر کمک می کند،هر بندی در مقایسه با بند های دیگر معنا پیدا می کند ،شعر با ریتمی حرکت می کند که هارمونی داشته باشد،موسیقی در شعر غالب است، برای کشف زوایای پنهان شعر فروتن باید آیین و فرهنگ بومی را شناخت.

ساختار زبان «صدایی دیگر»  مجازی است؛ حول محور   روایت های خطی  می گردد، از نظر بار معنایی تاویل پذیر  و از منظر رویکرد هستی شناختی ما به ازای بیرونی دارد.برای رسیدن به ایهام  امکان تاویل را زیاد می کند،گاه به طرح سوال می پردازد که باعث تفکر مخاطب می شود.شعری استدلالی، باساختار تصویری است.

شعرهای «صدایی دیگر»هارمونی و موسیقی، ساختار و فرم  مشترک دارند؛ زبان انعطاف پذیر و تاریخ –  اسطوره با معنای نمادین  جنبه زیباشناختی دارد؛ این کلمات جوهره شاعرانگی را دارد؛این مضمون پردازی ها از زندگی های فردی و اجتماعی نشات می گیرد.فروتن در موقعیت نوشتاری  مجازگرایی هایی هم دارد؛ اما پای بند ادبیات تعهدی است.